BURSA İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ

Dünya'da, Osmanlı'da ve Türkiye'de Bursa'dan İlkler


  • Hristiyanlığın I. konsili, 20 Mayıs – 25 Temmuz 325 tarihleri arasında İznik’te toplandı.
  • Günümüzde Bursa’nın ilçelerinden biri olan İznik, 1081 yılında kurulan Anadolu Selçukluları’nın ilk başkentidir.
  • Göçebe Osmanlılar için ise Bursa’nın fethi bir dönüm noktası oldu, böylece ilk kez yerleşik düzene geçtiler.
  • Osmanlı’nın ilk başkentleri Bursa il sınırları içerisinde yer alan Karacahisar (1299), Yenişehir (1302), Bursa (1326) ve İznik (1331)’tir.
  • Osmanlı’nın ilk kalıcı eserleri Bursa’da inşa edildi ve geliştirildi.
  • Dünyada müziği olmayan nadir halk danslarından biri de Bursa’nın Kılıç Kalkan oyunudur.
  • Bilinen ilk Osmanlı parası 1327 yılında Bursa darphanesinde basılmıştır.
  • Osmanlı’nın ilk üniversitesi olan İznik Orhaniye’si 1335 yılında Bursa’da kurulmuştur.
  • Osmanlı’da gölge oyunu (Karagöz oyunu), Orhan Gazi döneminde Bursa’da doğmuştur.
  • Osmanlı’nın ilk spor alanı, atıcılık ve binicilik sporlarının yapıldığı yer olarak tarihe geçen Bursa’daki Atıcılar’dır.
  • Osmanlı’nın ilk bedesteni Yıldırım Bayezid tarafından Bursa’da yaptırılan Kapalı Çarşı’dadır.
  • Osmanlı’nın ilk çinisi İznik’te üretilmiştir.
  • Osmanlı’nın ilk hastanesi 1394 yılında Yıldırım Bayezid tarafından Bursa Yıldırım’da yaptırılan Yıldırım Darüşşifası’dır.
  • İslam’da Mevlit 1409 – 1410 yılları arasında Bursa’da Süleyman Çelebi tarafından dönemin konuşulan Türkçesi ile yazılmıştır.
  • Bir kitabı Londra’da bir müzede bulunan astronomi bilgini Molla Fenari, 1424 yılında Bursa’da Osmanlı’nın ilk şeyhülislamı olmuştur.
  • Dünya’nın ilk çarşılı köprüsü 1442’de Bursa’da Irgandı Hoca Muslihiddin ‘in babası Pir Ali tarafından yaptırılan Irgandı’dır.
  • Osmanlı’nın ilk yün, pamuk ve ipekli dokumacılığı 1437 yılında Üçkuzular Tekkesi’nin hareminde kurulan makinelerle yapılır.
  • Osmanlı’nın ilk Türkçe kitabeli camisi, II. Murad döneminde Kara Timurtaş Paşa’nın oğlu Umurbey tarafından yapılan Umurbey Camii’dir.
  • Osmanlı’nın ilk kâğıthanesi Bursa’da 1486 yılında Cilimboz Deresi vadisinde kuruldu.
  • Bügünkü anlamıyla dünyanın ilk standardının 1502 yılında Bursa’da II. Bayezid tarafından yürürlüğe sokulan Kanunname-i İhtisab-ı Bursa’da olduğu sanılmaktadır.
  • Osmanlı’da ilk ipek fabrikası 1833 yılında Fransız Glaizal Ailesi tarafından Bursa’da kuruldu.
  • Osmanlı’nın ilk krom madeni Bursa Orhaneli’nde 1848 tarihinde bulundu.
  • İlk döner kebap Bursa’da 1867 yılında İskender Efendi tarafından yapıldı.
  • Osmanlı’da Anadolu’da kurulan ilk modern tiyatro, 1878 yılında dönemin Valisi Ahmet Vefik Paşa tarafından 15 Eylül 1879’da açılan Bursa Osmanlı Tiyatrosu’dur.
  • Ülkemizde kaleme anılan ilk bisiklet kitabı Bursa’yı anlatır.
  • İlk Türk operası Bursalı besteci Mehmet Baha Pars tarafından bestelendi.
  • Osmanlı’da ilk şehit dulhanesi 1916 yılında Bursa’da açıldı.
  • 1932 yılında ilk kez Bursalı bir Türk kadını reklamlarda rol aldı.
  • Türkiye’nin ilk kayak ve dağcılık kulübü Bursa Dağcılık Kulübü’dür.
  • Türkiye’nin ilk suni ipek fabrikası 1 Şubat 1938 tarihinde Gemlik’te açılmıştır.
  • İlk çamaşır ve bulaşık makinesi 1950 yılında Kamil Tolon’un sahibi olduğu Tolon Fabrikası’nda üretilmiştir.
  • Türkiye’nin ilk yerli tramvayı Bursa’da üretilmiştir.
  • 29 Mart 1989’da açılan Ormancılık Müzesi, Türkiye’de alanında ilktir.
  • Türkiye’nin ilk Organize Sanayi Bölgesi 6 Kasım 1966’da Bursa’da kurulmuştur.
  • Sihirbazlar kralı sanıyla bilinen dünyaca ünlü illüzyonist Zati Sungur 1898’de Bursa’da doğmuştur.
  • Karikatürün günlük gazetelerde de yayımlanmasının öncülerinden biri, 1902 Bursa doğumlu Cemal Nadir Güler’dir.
  • Ülkemizin ilk kadın savaş pilotu, 22 Mart 1913 Bursa doğumlu Sabiha Gökçen’dir.
  • Türk sinema tarihinin ilk yıldızı sayılan Cahide Sonku’nun ilk kez rol aldığı film olan, senaryosu Nazım Hikmet tarafından yazılan, ilk “Türkiye Güzeli” Feriha Tevfik’in başrolde oynadığı, Türkiye’nin ilk köy filmi “Bataklı Damın Kızı Aysel”, 1934 senesinde Nilüfer ilçesinin Çalı köyünde çekilmiştir.
  • Türkiye’nin ilk sivil Cumhurbaşkanı Celal Bayar Bursalıdır.
  • Ülkemizin ilk hayvan hastanesi Bursa’da kurulmuştur.
  • Türkiye’de ilk uluslararası kayak yarışları 25 – 28 Şubat 1955 tarihleri arasında Uludağ’da gerçekleştirilmiştir.
  • Türkiye’de ilk teleferik 29 Ekim 1963’te Bursa’da açılmıştır.
  • İlk yerli bisiklet 10 Haziran 1964’te Bursa’da üretilmiştir.
  • Türkiye’nin güreşte ilk Avrupa kulüpler şampiyonluğunu, 1976 yılında Yugoslavya’nın Koçani kentinde Avrupa Şampiyonu olan Tofaş Spor Kulübü getirmiştir.
  • Bursa Kız Lisesi basketbol takımının 22 Kasım 1989 senesinde rakibini yendiği 258-0 lık skor, dönemin gazetelerinde dünya rekoru olarak yerini almıştır.
            
KAYNAK: Kuter, Murat. Dünya'da, Osmanlıda ve Türkiye'de Bursa'dan İlkler. Geliştirilmiş II. Basım. Bursa - 2008.